Tự ý mua thuốc nhỏ mắt là thói quen của nhiều người dân và phần lớn đều nghĩ rằng không có vấn đề gì. Tuy nhiên, việc này gây ra những tác hại khôn lường mà ít ai biết.

Các thuốc nhỏ mắt chứa corticoid (thường là dexamethason kết hợp với một kháng sinh như polymyxin, neomycin…) với các tên như polydexa, neodex, polydecaron, dexacol… giá chỉ từ vài nghìn tới vài chục nghìn, người bệnh có thể mua dễ dàng tại các hiệu thuốc (mua dùng theo đơn thuốc cũ, mua theo mách bảo…), nên loại thuốc này hay bị lạm dụng, dùng sai, dẫn đến nhiều tai biến.

Trong các loại thuốc nhỏ mắt thông thường người dân vẫn tự mua được ở hiệu thuốc, có thể có chứa kháng sinh hoặc các chất corticoid. Hai chất này đều rất tốt cho việc điều trị bệnh về mắt như viêm bờ mi, viêm kết giác mạc, viêm hệ thống lệ... nhưng nếu lạm dụng nó hoặc dùng không theo chỉ định của bác sĩ, sẽ có thể làm tăng nhãn áp, tổn hại thần kinh thị giác, làm nặng thêm các bệnh mắt do nấm, do virus và nhất là gây đục thủy tinh thể.

Tại bệnh viện, thời điểm khám cao điểm trong năm, trung bình mỗi tuần có thể gặp 7 - 8 ca bệnh đục thủy tinh thể do tự ý dùng thuốc nhỏ mắt. Đây là tình trạng đáng báo động, tạo nên một nguy cơ lớn về việc tăng tỷ lệ mù lòa trong tương lai. Do vậy, tất cả người dân không nên tự ý mua và dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Dấu hiệu nhận biết

Nhóm thuốc này gây đục thể thủy tinh khá đặc trưng, là đục thể thủy tinh dưới vỏ sau vùng trung tâm. Cơ chế gây bệnh còn nhiều tranh cãi nhưng nhiều tác giả cho là do ảnh hưởng đến cân bằng cytokine và các chất tăng trưởng nội nhãn.

Triệu chứng sớm có thể là lóa mắt khi đi buổi tối, khi đèn pha chiếu. Muộn hơn có thể là giảm thị lực khi ra nắng, do khi đó đồng tử co nhỏ, hình ảnh vào mắt bị cản trở do vết đục ngay trung tâm. Bệnh tiến triển làm cản trở chất lượng sống, khả năng sinh hoạt của người bệnh. Bên cạnh nhìn mờ, còn có thể có các triệu chứng như nhận biết màu sắc suy giảm và rối loạn, thay đổi số kính, nhìn đôi, nhìn thấy quầng lóa.

Bên cạnh việc dùng steroid đã được các thầy thuốc chỉ định một cách đúng đắn, có cân nhắc đến tác dụng phụ, hiện nay rất nhiều bệnh nhân đến khám khi phát hiện đục thể thủy tinh, qua khai thác tiền sử kỹ lưỡng mới phát hiện được người bệnh từng đi khám và điều trị tại một số cơ sở không có giấy phép, với danh nghĩa thuốc Đông y, “thuốc ông bà lang”. Khi phân tích thuốc, trong thành phần có trộn steroid không rõ nguồn gốc, giá rẻ, thậm chí thuốc thú y. Những trường hợp này người bệnh phản hồi là kết quả rất tốt, triệu chứng đỡ rất nhanh, nhưng có thể nói tác dụng phụ về lâu dài hết sức khôn lường.

Lời khuyên của bác sĩ

Chúng ta ở trong vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm và ô nhiễm nhiều nên bệnh lý viêm nhiễm ở mắt khá phổ biến. Do vậy, thói quen tốt là việc tra nhỏ nước muối sinh lý 0,9% hàng ngày. Vì vậy, khi đã bị bệnh ở mắt, người bệnh cần phải đi khám đúng chuyên khoa mắt để được khám, điều trị đúng hướng và kịp thời, tuyệt đối không nên tự ý điều trị, tránh tiền mất tật mang.

Hiện nay, nhờ việc tuyên truyền giáo dục sức khỏe đã có nhiều kết quả tốt, số bệnh nhân tự ý mua thuốc nhỏ mắt có chứa steroid đã giảm đáng kể. Vì vậy, các bác sĩ chuyên khoa khi cần phải điều trị steroid kéo dài cho bệnh nhân cần hết sức cân nhắc đến tác dụng phụ này, giải thích rõ cho bệnh nhân và có kế hoạch gửi đi khám chuyên khoa mắt định kỳ.

Chính vì thế, bạn nên cân nhắc bởi vì việc sử dụng thuốc corticoid dù với bất kỳ lý do gì cũng cần phải có sự theo dõi của bác sĩ. Chúng ta tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc, tránh những hậu quả đáng tiếc.